Higo-Zogan คือหัตถศิลป์ญี่ปุ่นแบบดั้งเดิมซึ่งมีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 400 ปี และมีเฉพาะในคุมาโมโตะ (Kumamoto) ซึ่งเป็นการสลักเงินหรือทองตอกลงบนโลหะด้วยการใช้สิ่วเล็กเพื่อฝังลวดลายลงไป ถ้าใช้เส้นทองตอกลงไปจะเรียก “คร่ำทอง” และถ้าใช้เส้นเงินตอกลงไปจะเรียกว่า “คร่ำเงิน”
โดยเริ่มแรกได้ถูกพัฒนามาจากการร่วมมือกันระหว่างช่างทำอาวุธและช่างทอง โดยการพัฒนาเครื่องตกแต่งสำหรับอาวุธ ตัวอย่างเช่น กระบังมือของดาบ และก็ได้กลายไปเป็นศิลปะรูปแบบหนึ่งตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
งานคร่ำนั้นเป็นเทคนิคโบราณที่แพร่หลายในเอเชีย ซึ่งประเทศไทยก็มีการทำโดยช่างทอง ในสมัยนั้นว่ากันว่าได้รับเทคนิคนี้มาจากประเทศจีนบ้าง กรุงดามัสกัส ประเทศซีเรียบ้าง แต่ประเทศญี่ปุ่นว่ากันว่ามาจาก กรุงดามัสกัส ประเทศซีเรียเหมือนกับประเทศไทยในสมัยอยุธยา
เรามีโอกาสได้ไปเรียนรู้การทำงานศิลปะชนิดนี้ที่จังหวัดคุมาโมโตะ เป็น workshop ที่ใช้สมาธิและมีขั้นตอนต่างๆหลายขั้นตอนมาก สมกับเป็นงานฝีมือที่มีคุณค่าและควรสานต่อเพื่อให้เป็นสมบัติทางวัฒนธรรมของชาติ เนื่องจากปัจจุบันเหลือช่างทองเฉพาะทางน้อยมากแล้ว
ในยุคเอโดะถูกจัดว่าเป็นยุคทองของ Higo-Zogan งานฝีมือต่างๆ ถูกสร้างขึ้นมากมายโดยช่างผีมือ ยาวนานมาจนถึงยุคฟื้นฟูเมจิ ในปีที่ 9 ของยุคฟื้นฟูเมจิได้มีกฎหมายห้ามถือครองอาวุธ
ดังนั้น Higo-Zogan จึงได้เปลี่ยนไปผลิตเครื่องประดับตกแต่งรูปแบบอื่นแทนที่จะหยุดการผลิตไปเลย ซึ่งยังรวมไปถึง เข็มกลัดเน็คไท กระดุมข้อมือ กล่องใส่บุหรี่ ต่างหู และ อื่นๆ อีกมากมายในยุคปัจจุบัน
งาน workshop ที่เราไปทำด้วยตัวเองนั้นใช้เวลาเกือบๆ 1 ชั่วโมง รวมการฟังคำอธิบาย วิธีการตอก การใช้อุปกรณ์ ช่างทองหรืออาจารย์ผู้สอนจะดูแลอย่างใกล้ชิดและช่วยแก้ไขงานถ้าผิดพลาด ซึ่งงานนี้บอกเลยว่าเป็นงานที่ต้องใช้สายตาเป็นอย่างมากค่ะ
เราลองทำคร่ำทอง เป็นลายคุมะมง แล้วจัดทำเป็นพวงกุญแจ ซึ่งหลังจากเราทำเสร็จต้องฝากไว้ที่นี่เพื่อผ่านกระบวนอื่นๆแล้วจึงจะจัดส่งมาให้ที่บ้าน
ทองแผ่นเล็กๆและเส้นทองเส้นเล็กต้องใช้ความปราณีตและสมาธิเป็นอย่างมากค่ะ โดยเฉพาะจุดที่เล็กมาก เวลาตอกแล้วแผ่นทองจะปลิวกระเด็นหายไปเลย
ถ้าอยากลองทำหรือเรียนรู้เทคนิคโบราณของงานคร่ำ 肥後象傑作り体験 (Higo-Zogan) ด้วยตัวเอง ไปได้ที่นี่เลยค่ะ Mitsususke https://mitsusuke.com
พิกัด : https://goo.gl/maps/W3uNXSihRB3iX1U37
เวลาทำการ : จันทร์-ศุกร์ 9:00 -17:00 / เสาร์-อาทิตย์ และวันหยุด 10:00 – 16:00
(ร้านปิดช่วงปีใหม่)
วิธีเดินทาง : จากสถานีรถราง Daniyamachi เดิน 2 นาทีจาก หรือจากสถานีรถราง Urusanmachi เดิน 3 นาที
